De Doom

De Doom
Locatie	Welten
Algemeen
Bouwmateriaal	baksteen, kunradersteen
Huidige functie	woning en kantoor
Gebouwd in	14e eeuw
Herbouwd in	1673
Monumentale status	rijksmonument
Monumentnummer	21265
	De Dohm met de 14e-eeuwse trapgevel

De Doom of De Dohm is een monumentaal herenhuis met bouwhoeve in het Nederlandse dorp Welten, provincie Limburg. De naam is waarschijnlijk afkomstig van het Latijnse woord voor huis: domus.

Geschiedenis

De oudst bekende bewoners van kasteel De Doom stammen uit de familie Van Wilré. Deze familie was al in de 12e eeuw actief in Welten en had er gronden in bezit, maar het is niet bekend of er toen ook al sprake was van een adellijk huis. Ook is niet bekend of De Doom – dat in de 14e eeuw is gebouwd - door de familie Van Wilré is gesticht.

De eerste vermelding van De Dohm dateert uit de 14e eeuw. Het goed was toen een leen van Wickrade en werd in 1378, samen met alle andere leengoederen van Wickrade, verkocht aan de hertog van Brabant. Overigens was de voorburcht met de bouwhoeve een leen van Schinnen en een achterleen van het Land van Valkenburg, en stond bekend onder de naam Ter Straeten.

De familie Van Wilré bewoonde De Doom tot 1546. In dat jaar verkocht Jan van Wilré het huis aan Librecht van Hulsberg genaamd Schaloen, die het op zijn beurt in 1571 naliet aan zijn broer Johan. Het huis werd nu bewoond door Johan en zijn zussen Maria en Elisabeth, beiden weduwe. Maria laatste hertrouwde met Johan Hoen van Cartils. Zij kregen een dochter die in 1613 met Schellart van Obbendorf trouwde. Zijn familie bleef tot 1660 in bezit van De Doom, toen Adam Frans Schellart van Obbendorf het huis verkocht.

In het rampjaar 1672 werd De Doom verwoest door Franse troepen. Een jaar later volgde de herbouw, waarbij delen van het middeleeuwse huis behouden bleven.

In 1760 kocht Balthasar à Campo het huis aan. Zijn nazaten bleven eigenaar tot 1884. In dat jaar kocht de familie Penners De Doom en zij bleven eigenaar tot 1968. De nieuwe eigenaar was architect Laurens Bisscheroux die in 1969 het pand restaureerde.

Beschrijving

Oorspronkelijk waren zowel de hoofdburcht (met het huis De Doom) als de voorburcht (met de bouwhoeve en schuur) door grachten omgeven. Het volledige complex heeft een afmeting van circa 55 bij 95 meter.

Het huis De Doom heeft een L-vormige plattegrond, met een lange zuidvleugel en een korte westvleugel. Beide vleugels hebben twee verdiepingen en een zolder. In de zuidvleugel bevindt zich de kemenade; waarschijnlijk was deze vleugel oorspronkelijk ook het woongedeelte. Het huis dateert voor het grootste deel uit 1673, maar de trapgevel van de westvleugel en de kelders zijn 14e-eeuwse restanten van het oorspronkelijke middeleeuwse kasteel. In de kelders zijn nog schietgaten aanwezig. Zowel de kelders als de trapgevel zijn van Kunradersteen, terwijl de rest van het huis is gebouwd van baksteen.

Aan de noordzijde van De Doom staat de L-vormige hoeve die in 1890 na een brand is herbouwd. De 19e-eeuwse vrijstaande schuur bestaat uit oudere elementen. Samen vormen ze een U-vormig complex rond een binnenplaats.

Zowel De Doom als de bouwhoeve zijn aangewezen als rijksmonument.^[1]

Afbeeldingen

Plattegrond van de kelders van De Doom
Het huis De Doom in 1985
Het huis De Doom in 1986
De bouwhoeve

Bronnen, noten en/of referenties

Wim Hupperetz, Ben Olde Meierink en Ronald Rommes (2005). Kastelen in Limburg. Matrijs, Utrecht, "Heerlen", pp. 415-416.
De Dohm, Kastelenlexicon
van Agt, J.F. (1962). Zuid-Limburg uitgezonderd Maastricht. Staatsdrukkerij- en Uitgeverijbedrijf, Den Haag, "Heerlen", pp. 257-259.